Woord vooraf
Ik neem aan dat je de vorige delen van “Afgoden dienen” gelezen hebt, want daarop bouwen we nu verder. Dat kan spannend worden, als we geconfronteerd worden met concrete voorbeelden. Je kunt hier dan uitspraken tegen komen, waar je het niet mee eens bent. Ik kan dat helaas niet voorkomen. Maar het zou jammer zijn als je afhaakt. Vandaar mijn oproep om je eerste reacties wat te beheersen en bereid te zijn verder te onderzoeken en er goed over na te denken.
Laat het nog maar eens gezegd zijn, dat het niet de bedoeling is personen, organisaties of bewegingen te kwetsen of te kleineren.
Afgoderij in het christendom vanaf het begin
In de tijd dat de apostelen nog leefden drong er al afgoderij de Gemeente binnen. Naar aanleiding van vragen daarover houdt Paulus in de 1e brief aan Korinthe een hele verhandeling over dat onderwerp (hoofdstukken 8-11). Johannes als laatst levende apostel schrijft er over in zijn 1e brief: “Kinderen, wees op uw hoede voor de afgoden“(1 Johannes 5:21). Ook in andere brieven van de apostelen zijn verwijzingen naar afgodische praktijken en leringen terug te vinden.
Als het gaat om de grote lijn dan is het goed om 3 hoofdstromen te onderscheiden binnen en deels net buiten de officiële kerk, die ook vandaag nog volop levend zijn. Dat maakt het bovendien wat eenvoudiger, omdat er ‘niks nieuws onder de zon is’. Deze stromingen zijn:
- de weg van de gnostiek
- de weg van de spiritualiteit
- de weg van de charismata
We zullen hier kort wat kenmerken noemen. Als je het voorgaande deel “Hoe de mensen tot hun goden naderen” hebt gelezen zul je hier veel in herkennen, alleen dan met een christelijk of semi-christelijk sausje.
De weg van de gnostiek
De gnostiek is een brede waaier aan opvattingen vanaf het begin van het christendom. Gemeenschappelijk is de opvatting dat de mens twee naturen heeft. Hij is mens met zijn normale ‘persoonlijke bewustzijn’. Maar ook heeft hij een tweede natuur en dat is zijn tijdloze, goddelijke kern. Het is alleen jammer dat de meeste mensen dit niet weten. Je moet dus ontdekken wie je eigenlijk bent, je moet ontdekken dat je eigenlijk goddelijk bent.
Degenen die dit ontdekken geven aan hun innerlijk weten het hoogste gezag. Uiterlijk gezag van de kerk of de Bijbel wordt afgewezen. De Bijbel wordt niet afgeschaft maar geheel anders geïnterpreteerd en uitgelegd. Zo zou Jezus ons laten zien hoe de mens is die zijn ‘ware zelf’ heeft ontdekt. Hij is gekomen om ons dat te laten zien.
De vroege kerk was gebaseerd op geloof en niet op innerlijk ervaren. Daarom heeft zij de gnostiek als ketters afgewezen. Opmerkelijk is het dan dat de kern van de gnostiek, namelijk ‘het goddelijke in ons’ toch vrij snel is overgenomen in de contemplatie.
De weg van de spiritualiteit – de contemplatie
Vanaf de derde eeuw na Christus is een beweging op gang gekomen, die voert van de zogenaamde ‘woestijnvaders’ via de kerk van Rome met haar monastieke orden (monniken) tot in de huidige tijd zelfs in het protestantisme.
De woestijnvaders waren monniken die vanuit Egypte de woestijn introkken om daar in afzondering te leven. Ze ontdekken dat stilte, eenzaamheid en ascese een goede voedingsbodem waren voor hun gebedsleven. Wat vooral van hen geleerd kan worden, zegt men, is dat je in de stilte de weg naar God vindt. Zonder de innerlijke stilte kun je Gods nabijheid niet ervaren, zegt men.
Deze traditie wordt tot vandaag de dag voortgezet. Toen de Paus in september 2015 in New York het Congress toesprak heeft hij hen voorgehouden om de weg te gaan die de Amerikaanse monnik Thomas Merton (1915-1968) heeft gewezen. De contemplatieve weg die Merton wijst zou dialoog en vrede tot gevolg hebben.
Een ander evangelie
Merton en ook zijn latere collega Thomas Keating (1923) hebben grote invloed gehad op het spirituele denken niet alleen in de R.K. kerk, maar ook in de protestantse gemeenschappen. Met de contemplatie haal je een ‘ander evangelie’ (2 Korinthe 11:4) in huis. Uit een toespraak getiteld “Contemplatie als middelpunt van het actieve leven” die Keating in 2004 gehouden heeft, kunnen we destilleren wat het evangelie is dat men predikt. Dit evangelie komt neer op het volgende:
- We worden uitgenodigd goddelijke mensen te worden;
- Het doel van het Evangelie, het doel van het leven en eigenlijk het doel van alles, is gericht op de eenwording met God;
- Die goddelijke eenwording is een werkelijke ervaring, nu hier al op deze aarde; het is de enige echte christelijke ervaring;
- In het hebben van deze ervaring zijn we navolgers van Jezus, die God als Vader, als abba kende. God is in ons.
- Jezus leert ons om binnen te gaan in wie we eigenlijk zijn, om ons ware zelf te ontdekken en de goddelijke inwoning, die op elk moment de bron is van ons bestaan;
- Je hoeft het nergens anders te zoeken dan in jezelf. Dit ontdekken van je ware zelf wordt verlossing genoemd. Het is een proces, ook wel ‘genezing’ genoemd, waarin het zgn ‘valse zelf’, dat is alles wat je tegenhoudt om deze weg te gaan, moet worden losgelaten. Inclusief vooral ook het loslaten van al datgene wat je als kind hebt (aan)geleerd.
- Daarbij is het niet nodig de Bijbel als (historisch) betrouwbaar te blijven aanvaarden;
- Dit Koninkrijk in je kun je alleen maar ontdekken en binnengaan door het contemplatief gebed; het is de enige weg! Het lawaai in de omgeving en het lawaai (van je gedachten) binnen in je, moet je achter je laten om in de stilte die zo ontstaat één te worden met de Vader. De goddelijke inwoning kun je alleen tegemoet treden volgens een bepaalde regelmaat.
- Dit een zijn met God, is zijn wie je bent, jezelf zijn, is het grootste geschenk dat we God kunnen geven.
- Bovendien zijn we als mensen allemaal met elkaar verbonden; we zijn één en we hoeven alleen maar te ontdekken dat we samen het mystieke lichaam van Christus zijn; De wereldvrede is er van afhankelijk hoeveel mensen dit veranderingsproces van het bereiken van een hoger niveau van bewustzijn, doormaken en daarom is het verkondigen van dit evangelie van het grootste belang. Wij kunnen niet gelukkig zijn, tenzij iedereen is gered.
- Het noodzakelijke veranderingsproces wordt overigens ook aangeboden door de spirituele tradities van andere religies.
U verdraagt dat best
Paulus zegt in het boven al aangehaalde deel uit 2 Korinthe 8 (vers 4), dat de Korinthiërs een ander evangelie, een andere Jezus en een andere geest makkelijk accepteerden. Hetzelfde gebeurt vandaag de dag. Kijk maar hoe herkenbaar de dingen ook in orthodox-evangelisch Nederland zijn:
- Het zoeken van de stilte van je hart, wat men ook vaak ‘bidden’ noemt
- De innerlijke ervaring van het bovennatuurlijke; van God, Jezus of de Geest
- Het verwerpen van zowel de Schrift als gezaghebbend en betrouwbaar Woord van God, als ook van alles wat je als kind hebt geleerd
- Het gebruik van bijbelse woorden, maar met een compleet andere betekenis (als bv ‘verlossing’, of ‘het lijden en de opstanding van Christus’).
- Het volledig ontbreken van enig idee van bijbelse begrippen als zonde, schuld, oordeel, rechtvaardiging en verzoening.
Het allerbelangrijkste is het volledig ontbreken van enige notie van het kruis van de Heer Jezus Christus! Dat we zondaren zijn, die vallen onder de toorn van God en dat we alleen met die heilige God kunnen leven als we verzoend zijn door het bloed van het Lam van God, Zijn Zoon Jezus Christus. De boodschap van zonde en bekering wordt niet meer verkondigd.
Zo wordt de christenheid momenteel vanuit Rome verleid dit andere evangelie aan te nemen.
“Maar ik vrees dat, zoals de slang met zijn sluwheid Eva verleid heeft, zo misschien ook uw gedachten bedorven worden, weg van de eenvoud die in Christus is. Want als er iemand komt die een andere Jezus predikt, die wij niet gepredikt hebben, of als u een andere geest ontvangt dan die u ontvangen hebt, of een ander evangelie, dat u niet aangenomen hebt, dan verdraagt u dat best” (2 Kor. 11:3-4)
De weg van de charismata
Charismatische verschijnselen hebben zich op beperkte schaal binnen de de christelijke kerk altijd voorgedaan. Maar zowel het gedachtegoed als de praktijken hebben in de officiële kerk altijd onder kritiek gestaan. Rond 1900 is dat veranderd. Toen ontstond de ‘pinksterbeweging’ en deze heeft zich in zogenaamde ‘golven’ over de hele wereld verspreid. De weerstand ertegen bestaat nauwelijks meer. Sterker nog, veel christelijke gemeenschappen menen dat het een must is om op een of andere manier mee te doen in deze beweging.
Kenmerkend in de charismatische beweging is dat er na de bekering een zogenaamde “doop in de Heilige Geest” moet plaats vinden, waarna men in staat is de geestesgaven te gebruiken (zie ook hier). Vaak wordt het ‘spreken in tongen’ gezien als bewijs dat iemand in de Geest gedoopt is. Er ligt grote nadruk op de bijzondere uitingen van de Geest, zoals bijvoorbeeld het ‘spreken in tongen’, maar ook ‘genezingen’, ‘profeteren’ en vele andere praktijken. De nieuwe praktijken gaan gepaard met een nieuwe en verkeerde bijbeluitleg.
Alhoewel de contemplatieve weg en de charismatische weg van elkaar verschillen, de eerste meer op het innerlijk en de tweede meer op de uiterlijke manifestaties gericht is, zijn er ook overeenkomsten. Beide hechten groot belang aan het ervaren (van God of van de Geest) en bij beide worden daaraan nieuwe (verkeerde) leringen verbonden.
Er zijn genoeg boeken verschenen waarin de charismatische leer en praktijken vanuit de Bijbel worden weerlegd. We gaan de dingen die daar genoemd worden hier niet herhalen.
Wel maken we een paar opmerkingen over ‘de weg van de charismata’ vanuit het perspectief van de afgoderij.
Charismatisch = afgoderij
We hebben eerder al gezien dat het ‘zoeken van godservaringen’ door de Bijbel ‘afgoderij’ wordt genoemd. Dat is wanneer we (iets van) God of de Geest zoeken te ervaren. In de charismatische wereld hoort daarbij dat dit dan ook gepaard gaat met uiterlijke verschijnselen. Gods Geest willen ervaren is ‘gemeenschap zoeken met demonen’ en dan zijn de uitingen daarvan ook van demonische afkomst.
Tongentaal is niet van God
De God van de Bijbel is de God van het Woord. Hij heeft ons taal gegeven zodat we met Hem en met elkaar zouden kunnen communiceren. Woorden die betekenis hebben. Dan is het werkelijk onbestaanbaar dat de onbegrijpelijke brabbeltaal van God komt, ook al heeft de mens die ze produceert daarbij een fantastisch gevoel. Onze God handelt niet zo en het is duidelijk dat de oorsprong van het gebrabbel demonisch is.
Een van de kenmerken van het werk van satan en zijn demonen is namelijk, leegte, ‘woorden’ zonder betekenis, chaos. Dat is typisch wat er gebeurt bij de zogenaamde tongentaal.
Dit is duidelijk in strijd met de talen die de discipelen gesproken hebben op de Pinksterdag, toen de Heilige Geest werd uitgestort over allen die geloofden. Dat waren talen die door anderen konden worden begrepen, met woorden die betekenis hadden. Dat is zoals de God van de Bijbel spreekt!
Tot slot
Op Lucepedia (van de Universiteit Tilburg) wordt het volgende vermeld: “Na de rooms-katholieke kerk is de pinksterbeweging wereldwijd de grootste christelijke stroming met circa 600 miljoen aanhangers”. Hoe ongelooflijk triest is het dat de christenheid vandaag de dag wereldwijd gedomineerd wordt door deze twee stromingen die ‘christelijk’ heten, maar feitelijk heidens en afgodisch zijn.
Meer over de weg van de contemplatie.
Meer over de weg van de charismata.
Nederlands 
Deutsch 
English