Je geloof: een echte relatie of alleen maar religie?

Op Door In Geestelijk leven

Af en toe komt in een kerkdienst of samenkomst de vraag voorbij of ons geloof een echt geloof is of toch eigenlijk nep. De gewetensvraag voor de hoorders is dan of het in je geloof om een relatie gaat of dat het alleen maar religie is. Maar de kwestie is of je zo’n vraag op deze wijze mag stellen, aangezien de kans groot is op allerlei misverstanden.
Waarom ik geen fan van deze vraag ben, zal ik proberen uit te leggen en daarbij komt ook nog het nodige aan de orde over de zogenaamde ‘intimiteit met God’.

De bedoeling van de vraag

We zullen het allemaal wel herkennen, dat de vraag gesteld wordt of je geloof eigenlijk wel echt is. Want het kan heel gemakkelijk meer op religie lijken. De bedoeling achter de vraag is natuurlijk niet verkeerd. Ook Paulus stelt de vraag aan iedere christen of je zeker weet dat je geloof echt is. Hij schrijft: ‘Onderzoek uzelf of u in het geloof bent, beproef uzelf. Of weet u niet van uzelf dat Jezus Christus in u is?’ (2 Korinthe 13:5). Maar Paulus poneert dit pas als hij hen al veel heeft uitgelegd over het christelijk geloof en de invloed van heidense opvattingen. Hij mag er van uitgaan dat ze begrijpen waar hij het over heeft. Lees de beide brieven aan Korinthe er maar op na.

Paulus is trouwens niet de enige. Alle apostelen hebben in hun brieven geschreven over het ware geloof en de kenmerken ervan. Hun doel was steeds om de lezers te wijzen op het ware geloof en het ware evangelie. En ze waarschuwen juist tegen alles wat het evangelie of het geloof zou misvormen.
In elke brief wordt het evangelie en het geloof voorgesteld, iedere apostel met eigen woorden, maar steeds met dezelfde boodschap. En hetzelfde geldt voor alle waarschuwingen die in de brieven voorkomen.

De bedoeling van de vraag of je het echte geloof hebt of niet, staat dus niet ter discussie. Maar het probleem zit er in dat de termen die gebruikt worden tot misverstanden leiden.

De termen die gebruikt worden

Stel dat je de toehoorders vraagt of hun geloof werkelijk een relatie betekent of dat het misschien slechts een religieus vernisje is. Dan is het wel belangrijk wat we onder relatie verstaan en wat religie dan is. Wanneer dat niet gebeurt dan is de kans op misverstanden groot, zeker bij jong-gelovigen.

Ik ga er van uit dat (misschien wel meer dan) 90% van de christenen bij deze termen aan het volgende denkt. Religie wordt gezien als een dor, koud en dood geloof. Iets wat alleen met je hoofd te maken heeft, maar waar je hart niet bij is. Bij een relatie wordt dan op z’n minst gesuggereerd dat een geloofsrelatie iets heerlijks is, waar je van kunt genieten. Iets van het hart, van je gevoelens en van liefde. Misschien wel iets zoals tussen man en vrouw. Iets waar je warm van wordt, of zo.
Het begrippenpaar religie – relatie wordt op deze manier meestal geassocieerd met het begrippenpaar hoofd – hart (zie daarover hier).

Misverstanden die kunnen ontstaan

In het christelijk geloof moet het gaan om een relatie met de Heer Jezus Christus en met God, de Vader. Als die relatie bij jou ontbreekt – zo wordt dan gezegd – dan is je geloof niet echt, dan is het niet meer dan een religie.

Om te beginnen zet de bijbel voor zover ik weet deze begrippen nergens tegenover elkaar. Alleen al daarom zouden we erg voorzichtig moeten zijn met deze vergelijking. Want er is grote kans is dat we er misverstanden door krijgen.

  • Het kan iemand de verkeerde kant op sturen. Het gevolg is maar al te gemakkelijk dat de (jong-)gelovige die geacht wordt de vraag (voor zichzelf) te beantwoorden de conclusie trekt dat zijn geloof niet echt is. Want hij ervaart niet zo’n fantastische relatie met God als degene die de vraag stelde kennelijk wel heeft.
    Het gevolg zou kunnen zijn dat zo iemand verleid wordt tot ervaringen op de charismatische of contemplatieve weg, zodat hij de ‘weg van het verstand’ (Spreuken 21:16) zou verlaten (zie ook hier).
Echt …
… of onecht
  • Een positief antwoord kan geheel onterecht zijn. Hoe zal iemand die zich op de charismatische of contemplatieve weg bevindt, op de relatie-of-religie vraag reageren? Hoogstwaarschijnlijk zal zo iemand een positief antwoord geven. Want zijn geloof gaat echt over een relatie, dat lijdt geen enkele twijfel. Zijn geloofservaringen – al of niet met wonderen – zijn echt bovennatuurlijk. Zo iemand meent van zichzelf dat hij een warme relatie met de Heer onderhoudt. Terwijl hij niet weet dat hij misleid wordt en dat zijn zielservaringen niet uit de goede bron komen.

We moeten wel helder hebben wat we er onder verstaan

Opnieuw verbaas ik me er over dat het, zelfs bij zo’n veelgehoorde simpele vraag over het geloof, zo belangrijk is om te weten wat we onder het geloof verstaan. Wat zijn de kenmerken van het geloof waaraan je kunt toetsen of het echt is ja of nee? Want misverstanden en onbegrip liggen op de loer.
Zodat bijvoorbeeld een (jong-)gelovige niet ten onrechte de conclusie zou trekken dat het bij hem niet goed zit. Maar ook dat degene die zich op een contemplatieve of charismatische dwaalweg bevindt, kan weten wat er aan mankeert.

Nu is het hier niet de plek om dit allemaal uit te werken. Op andere pagina’s en in blogs is er al veel over gezegd; zie bijvoorbeeld onder aan dit blog. Maar een paar dingen wil ik naar aanleiding van dit onderwerp toch nog kort onder de aandacht brengen.

  • In het leven van een gelovige is het niet altijd halleluja.
  • De relatie die een gelovige met de Here heeft is een liefdevolle relatie en tegelijk geestelijk van aard.

We houden het kort, want de opmerkingen zijn bedoeld om verder over na te denken. Wellicht komen we er later nog een keer op terug, al of niet naar aanleiding van vragen van lezers.

Het leven van een gelovige is niet altijd halleluja

Het leven is niet eenvoudig. Hier in het westen valt het momenteel – en zo lang als het duurt – voor ons misschien nog wel mee. Maar het Bijbelse beeld is dat degene die zich bij de Heer Jezus voegt, zich verdrukking op de hals haalt. De Heer Jezus heeft het Zelf tegen de discipelen gezegd en ook de apostelen hebben dat als normaal voorgesteld (zie bijvoorbeeld Johannes 16:33; 2 Korinthe 1:4; 1 Thessalonicenzen 1:6).
De omstandigheden zijn dus niet altijd om blij van te worden, maar dat geldt ook voor ons geestelijke leven.

Dat innerlijke leven, het geestelijk leven van een gelovige kan op een laag pitje komen te staan. Dat bij het lezen van de Bijbel het je niet zoveel meer zegt of dat je bidden vermindert of zelfs ophoudt. Dat je de Heer Jezus, je Heiland, als het ware kwijt bent. Dat de omgang met God, je Vader door Christus Jezus, zoek geraakt is.
Iedere gelovige zal dit soort situaties uit eigen ervaring wel kennen. Perioden dat je het kwijt bent, dat je het allemaal niet meer zo scherp ziet. Dat er nog maar een heel klein vlammetje over is.

Dan is je geestelijk leven niet halleluja. Dan is er op dat moment geen sprake van een liefdevolle relatie met de Here. Als je terugkijkt in je leven zal elke gelovige dit ongetwijfeld herkennen en zul je het moeten zeggen: ‘Het is de goedertierenheid van de Here dat wij niet omgekomen zijn’ (Klaagliederen 3:22). Paulus wilde het niet over zichzelf hebben en zegt ‘Maar wie roemt, laat hij roemen in de Here’ (2 Korinthe 10:17). Als hij het over zichzelf moest hebben dan wilde hij maar liever spreken over zijn zwakheden (2 Korinthe 12:5,9).

Daarom denk ik dat het simpelweg stellen van de vraag ‘relatie of religie’ geen eerlijke weerspiegeling is van het christenleven, en dat je daarom die vraag ook niet met een simpel ja of nee kunt beantwoorden. Want hoe gemakkelijk kun je iemand die in een geestelijke dip zit de verkeerde kant opsturen met de vraag of zijn geloof wel echt is.

Een relatie die liefdevol is en geestelijk van aard

We moeten het nu ook nog even hebben over de relatie die we met de Here hebben.
We hebben elders al gezien dat een mens die zich bekeerd tot God en de Heer Jezus als Heiland en Heer aanneemt, van God de Heilige Geest ontvangt. Toen hebben we ook ontdekt dat de Geest dan de liefde van God in ons hart uitstort, die onder andere ervoor zorgt dat we de Heer Jezus en God, de Vader liefhebben.

Het betekent dat de relatie die we met God (en de Heer Jezus) hebben een relatie is waarin liefde een belangrijke – zo niet de belangrijkste – rol speelt. Liefde is de bron en basis van de relatie. Tegelijkertijd is die relatie een geestelijke relatie; ze is geestelijk van aard.

Nu kun je je daar misschien niks bij voorstellen en dat kan ik wel begrijpen, want in de wereld waarin we leven roepen de woorden relatie en liefde een heel ander beeld bij mensen op. Bovendien zijn er veel christenen die denken dat een liefdevolle relatie iets anders is dan Bijbellezen en bidden, waarbij je ook nog eens niks terug hoort.
Alle reden dus om te proberen het een beetje concreet te maken met een voorbeeld uit mijn eigen leven.

Toen ik lang geleden mijn vrouw leerde kennen hebben we elkaar voordat we trouwden een paar jaar lang brieven geschreven. De afstand tussen onze woonplaatsen was nogal groot, dus je was maar af en toe een weekendje bij elkaar op bezoek. Zo ging dat vroeger. Alles bij elkaar hebben we op die manier dus meer dan 400 brieven geschreven.
Welnu, zou dat een liefdevolle relatie geweest zijn? Dat was het zeker, dat kan ik je wel verzekeren. Als er geen wederzijdse liefde was, dan was er helemaal geen briefwisseling geweest vermoed ik zo.
Elke brief die ik van haar kreeg, was bijzonder en absoluut anders dan elke andere brief van wie dan ook. Wat betreft de inhoud, dat was natuurlijk elke keer weer een verrassing. Je kunt je voorstellen dat het lezen, maar ook het schijven van je eigen brieven een vreugdevolle bezigheid was. Het was het gevolg van een liefdevolle relatie.

Het is trouwens wel bijzonder wat er met deze briefschrijverij gebeurde: je leerde elkaar kennen, wie je bent en hoe je over allerlei dingen denkt. Simpel gezegd: we leerden elkaar kennen door het communiceren van woorden; woorden die met liefde geschreven en gelezen werden. Woorden die betekenis hadden.
Wanneer we het nu hebben over woorden dan hebben we het ook over de geest van de mens. Immers woorden, het denken en de geest van de mens hebben alles met elkaar te maken. Ik heb zo’n vermoeden dat dit de hoofdzaak van de relatie was en daardoor durf ik te zeggen dat dit een liefdevolle geestelijke relatie was, waarin we elkaar beter leerden kennen.

Natuurlijk is dit maar een zwak voorbeeld, maar in essentie is onze relatie met de Heer Jezus en met God, de Vader, toch net zo? Althans, zo lang wij hier op aarde zijn.
Het is een relatie die gebaseerd is op liefde en concreet wordt in het communiceren van betekenisvolle woorden.

Als het om de liefde gaat begint het bij God Zelf. Johannes zegt dat wij God liefhebben, omdat Hij ons eerst heeft liefgehad (1 Johannes 4:9). Maar ook de Heer Jezus, de Zoon van God, heeft mij liefgehad en Zichzelf voor mij overgegeven (Galaten 2:20). Bij onze bekering hebben we de Geest ontvangen die de liefde van God in onze harten heeft uitgestort. Dat betekent dat er een liefdevolle relatie is tussen mij en de Here. Dat is van mij uit geen natuurlijke liefde, maar een liefde die mogelijk is gemaakt door Gods eigen liefde, die Hij door de Geest in mij heeft uitgestort.

De wederzijdse communicatie – lees je bijbel, bid elke dag

Deze liefde uit zich ook in wederzijdse communicatie om het zo maar eens te zeggen.
Om te beginnen er er de lof en dank uit onze harten die we – al of niet hoorbaar – tot God de Vader en de Heer Jezus Christus uitspreken. Dat is wat Gods hart het meest verblijdt: lof en dank van mensen tot eer van Jezus Christus! We hebben het er al vaak over gehad.
Daarbij komt vervolgens alles wat we tot de Here spreken in verband met ons leven; al onze vragen en smeekbeden. Alles wat ons bezig houdt mogen we Hem voorleggen. Lees de Psalmen maar hoe de psalmisten dat deden en in de brieven van het Nieuwe Testament waarover de apostelen met de Here spraken.

Daarnaast spreekt de Here tot ons door Zijn Woord. Het hoofdonderwerp daarin is de Heer Jezus Christus, Die om het zo maar te zeggen het centrum is van Gods hart. Daarom kan Gods Woord over Hem ook niet zwijgen en de Heer Jezus zegt het: “de Schriften (…) die zijn het die van Mij getuigen.” (Johannes 5:39).

Dit zijn de twee elementen in onze communicatie met de Here: Zijn Woord lezen en met Hem spreken. Wanneer we dat regelmatig doen en het een vast onderdeel van ons dagelijks leven wordt, kan er van alles gebeuren. Het meest bijzondere is wel dat we onze God en de Heer Jezus meer leren kennen en Gods Woord meer gaan liefhebben.
Bovendien kunnen we deze twee richtingen wel onderscheiden, maar je kunt ze eigenlijk niet scheiden. In de praktijk hebben ze veel met elkaar te maken en horen ze bij elkaar. Want hoe kun je Gods Woord lezen zonder dat het lof en dank voor Hem bewerkt in je hart? Of dat wat je leest vragen oproept over onbegrijpelijke dingen, die je aan de Here voorlegt om het je duidelijk te maken.

Het is de verborgen omgang met de Here die we ook bij de gelovigen van het Oude Testament al zijn tegengekomen.

Een relatie van Intimiteit met God

In de christenheid van vandaag hoor je veel over de intimiteit met God. Inhoudelijk zegt men er niet veel over, maar vooral wel dat je het moet ervaren. Er zijn allerlei cursussen die je op dat pad willen begeleiden. Maar het is afgodische mystiek, die je lichamelijk kunt ervaren. Je kunt God of de goddelijke dingen lichamelijk, met je zintuigen en gevoel ervaren. Maar dat is de misleiding die satan over de christelijke gemeenschappen uitstort. We hebben het er al veel vaker over gehad, bijvoorbeeld hier.

Een tijdje terug ontdekte ik een mooie overdenking van de 19e-eeuwse schrijver J.G. Bellett (1795-1864). Het heet Divine Intimacy en is hier in het Engels te vinden. Ik neem er een paar korte citaten uit over die mijns inziens de kern weergeven van wat de bijbel onder intimiteit met God verstaat.

  • Citaat: ‘De Verlosser maakt Zich vertrouwd met de geheimen van het hart van de zondaar; terwijl Hij aan zo iemand de geheimen van het hart van God meedeelt.‘
    Dit is inderdaad intimiteit van de bovenste plank: elkaar je hartsgeheimen vertellen!
  • Het is onvoorstelbare genade dat God met ons als Zijn kinderen, als zonen, wil omgaan. En dat de Heer Jezus met ons wil omgaan zoals je met vrienden omgaat en elkaar je hartgeheimen vertelt!
    Citaat: ‘Wonderbaarlijke genade! God de Vader wil ons niet als knechten hebben, maar als zonen; de Heer Jezus wil ons niet als knechten hebben, maar als vrienden.’
  • De hartsgeheimen die God ons meedeelt, betreffen eerst de redding van de zondaar, zodat die weet wat die redding betekent, daarvan geniet en God kan danken en loven. Vrijheid, kracht en vreugde en een vrije toegang in het heiligdom. Dit betreft onze eigen belangen als zondaars. Daarna deelt God hem de verschillende rijkdommen en geheimen van Zijn eigen raadsbesluiten mee, van het begin tot het einde ervan.

U hebt mij lief, getrouwe God en Vader, meer dan de trouwste vrind.
U hebt mij lief, meer dan een ted’re moeder haar zuigeling bemint.

Ik heb U lief, o God zo vol genade, zo goed, zo trouw, zo mild.
Ik heb U lief, U die het eerst mij minde, mijn Rotssteen en mijn Schild.

U hebt mij lief, U bron van eeuw’ge liefde, Bewerker van mijn heil.
U hebt mij lief, U had Uw Eengeboor’ne ten offer voor mij veil.

Ik heb U lief, alleen zal hij nooit wezen, die U o God bemint.
Ik heb U lief en ’t is Uw eigen liefde die G’ uitstort in Uw kind.

U hebt mij lief, U hebt mijn duist’re ogen geopend voor Uw licht.
U hebt mij lief en houdt vanuit de hemel Uw oog op mij gericht.

Ik heb U lief, U vreugde van mijn leven en blijdschap van mijn hart.
O Heiland-God, laat mij toch nooit vergeten Uw vriend’lijk Vaderhart.

Lied 49 Geestelijke Liederen (2016)

Gerelateerde artikelen
Jezelf beproeven – https://goddienen.nu/beproef-uzelf/
Over hoofd en hart – https://goddienen.nu/over-hoofd-en-hart/
God loven in je leven – https://goddienen.nu/god-dienen/ ;
https://goddienen.nu/god-dienen/de-kern-van-je-christenleven/;
https://goddienen.nu/een-dag-niet-geloofd-is-een-dag-niet-geleefd/
De verborgen omgang – https://goddienen.nu/het-geloof-van-de-ouden/#aioseo-verborgen-omgang
Gods heil voor je ziel – https://goddienen.nu/gods-heil-voor-je-ziel/
De liefde van God – https://goddienen.nu/de-liefde-van-god/
Wandelen naar de Geest – https://goddienen.nu/god-dienen/wandelen-naar-de-geest/

Gerelateerde blogs